telkari kursu bu ne yapacağımı bilemediğim dönemde benim için bir ilaç gibi oldu. zaten takı yapmaya ilgim vardı, ama bu takı yapmanın ötesinde bir uğraş haline geldi benim için. çünkü telkari emek vermeyi gerektiren ve bittiğinde harikalar yaratabileceğiniz bir zanaat, onun için onu çevreme yaymayı bir görev edindim.
peki telkari nedir?
telkari 15. yüzyılda anadolu topraklarında çalışılmaya başlanmış. anadoluya iran veya suriyeden gelmiş olabilir zira kelime anlamı olarak farsça bir kelime ve gümüşün ince tel haline getirilerek birbiri içine örülüp desen meydana getirilmesi ve lehimlenmesi işine deniyormuş. doğu ve güneydoğu anadolu telkari açısından merkez olmuş. bu bölgelerde özellikle mardin, midyat, gaziantep ve diyarbakır'da farklı örneklere rastlamak mümkünmüş. doğu karadeniz'de trabzon ve beypazarı da telkarisiyle ünlü bölgeler olarak biliniyor.
papatya telkari
hocamız beypazarı'nda bunun eğitimini aldığı için daha çok o yörenin tekniklerini kullanarak çalışıyoruz. ilk gittiğim gün gümüş sicimlerinden zincir yapmayı öğrendik. daha ikinci seferde bu altta resmini gördüğünüz papatya kolye ucunu yaptım. etrafımda kimse -ben dahil- bu kadar güzel ürünler çıkacağını düşünmemiştik, ama mümkünmüş. ders notlarıma göre telkarinin nasıl yapıldığını anlatalım..
papatya telkariyi yapmak için önce her telkari modelinde olduğu gibi ince çubuklar halindeki tellerden, çatılık olarak adlandırılan ve iskeleti oluşturacak 975 ayarlık 65-75 mikron kalınlığındaki teller silindirden geçirilerek inceltiliyor ve istenen modelin ana iskeleti oluşturuluyor. tabi bu modelleme sırasında gümüşü işlenebilir hale getirmek için benim ateş tabancası dediğim şalomayla tavlamak şart. daha sonra dolgu olarak kullanılacak has ince gümüş çubukları (30-35 mikron) matkap yardımıyla bükülüp tekrar inceltiliyor. papatya telkaride dolgu teli damla dolgu adı verilen, önce küçük halkalar daha sonra da genişleyip uzayan daha geniş halkalar halinde sarılıyor ve iskelete yerleştiriliyor. bütün yapraklar dolduktan sonra içine boraks katılmış kuru kaynak üstüne serpilerek kaynatılıyor. bütün bu kaynatma işlerinden çirkin ve kararmış görünüm alan telkari ağartılması için nitrik asitli suda bekletiliyor, sonra da ince telli fırça fırçalanarak parlatılıyor. son olarak da taşı üstüne yerleştiriliyor.
sim dolgulu telkari
bir diğer derste sim dolgulu telkariyle çok güzel ürünler yapmayı öğrendik. sim dolgu oldukça dikkat gerektiren ve sağlıklı gözler isteyen bir ürün çeşidi. daha önce anlattığımız gibi çatılık yassılaştırılarak yuvarlak haline getiriliyor. dolgu telinin yanı sıra zigzag haline getirilmiş bir dolgu teli daha kullanılıyor ve iki ince tel bir arada en ortadan başlayarak dışarıya doğru sarılıyor. en küçük dalgınlıkta veya gevşetmede elinizdeki tellerin hepsi açılabiliyor. ben sim dolguyu çok sevdim ama pek çok kişi onunla uğraşmamayı tercih ediyor sanırım. yukarıdaki örnekte en ortada top gibi görünen şeye de güverse deniyor. bizim hocamızın favori süsleme tekniği olan güverseler hurda adını verdiğimiz kullanılmayan gümüş parçalarının kaynatılmasıyla yapılıyor.
yusufçuk
bu yusufçuk modelini de hediye olarak yaptım. gene damla dolgu kullanılarak 4 küçük kanatçık yapılıyor. daha sonra tığ yardımıyla yusufçuğun gövdesi sarılıyor, üzerine antenler kaynatılıyor. bu anlatmamın basitliğine aldanmayın, yusufçuk yapmak epey zor birşey, zira çok küçük detayları var ve bu yüzden kaynatma sırasında sorun olabiliyor. bu arada zincirin takıldığı kısım -aynı kısım papatya dolguda da var- badem dolgu adı verilen dolgu tekniğiyle yapılıyor.
eğer telkariler ilginizi çekiyorsa istanbul'da çeşitli halk eğitim merkezlerinde telkari eğitimi verildiğini öğrendim, internetten bunları araştırabilirsiniz. eğer satın almak isterseniz büyükada halk eğitim merkezindeki diğer arkadaşlarım bu konuda bir yıldan uzun süredir çalışıyor ve iskele meydanında satış yapıyorlar. (tabi onların yaptıkları benimkilerden çok daha güzel, ben daha yeniyim) yeni yaptığım modelleri yine siteye yükleyerek nasıl yaptığımı anlatacağım..